Bí ẩn khúc gỗ trăm tuổi và giếng lạ ở Hòa Bình

Anh Bùi Văn Hồng, Phó giám đốc Trung tâm y tế huyện Lạc Sơn, Hòa Bình, kể: “Hôm cùng đoàn đi phun thuốc diệt muỗi chống sốt rét trong bản, tôi được tận mắt thấy một cái giếng lạ lắm. Giếng đang cạn nhưng khi người dân khiêng khúc gỗ thả xuống, nước lại phun lên trong vắt”. 

Con đường từ huyện Lạc Sơn lên xã Ngọc Lâu chênh vênh trên sườn những ngọn núi đá. Ngọc Lâu là xã sâu và cao nhất huyện, nằm sát khu bảo tồn thiên nhiên Ngọc Sơn. Bản Khộp của người Mường nằm ở cuối xã, quanh mỏm ngọn đồi được bao bọc bởi rừng rú hoang rậm. Giữa bản, trên sườn mỏm đồi ấy có một giếng nước được xây cất đẹp đẽ, nước trong vắt, nhìn được tận đáy. Các cô gái giặt giũ bên giếng, các chàng trai hồn nhiên tắm rửa như tắm bên giếng nhà mình.

Cụ Bùi Văn Beo đứng cạnh "giếng thần" ở bản Khộp.

Giếng bí ẩn

Người nắm rõ bí ẩn về cái giếng mà đồng bào gọi là “giếng thần” này là cụ Bùi Văn Beo, 90 tuổi, sống trong ngôi nhà sàn cách giếng khoảng 200 m. Khi được hỏi về “giếng thần”, mắt cụ Beo chợt sáng rực, cụ hào hứng kể về cái giếng này với vẻ thành kính kỳ lạ: “Cái giếng này nằm trên mỏm đồi, ở vị trí cao nhất nhưng quanh năm suốt tháng, lúc nào nước cũng dồi dào, trong khi nơi khác ruộng khô nứt nẻ. Chuyện ấy đã lạ lắm rồi, nhưng lạ hơn nữa là cái khúc gỗ ở dưới đáy giếng, nó như cái khóa của máy bơm nước ấy. Lạ lắm, không thể hiểu nổi nên chúng tôi gọi nó là giếng thần…”.

Cụ Beo kể, năm 1955, khắp vùng Lạc Sơn gặp hạn hán. Bản Khộp tuy vẫn có nước từ giếng nhưng không đủ phục vụ trồng cấy, mà chỉ đủ ăn. Thanh niên bản Khộp hè nhau khơi rộng giếng, vét bùn đất dưới đáy, khiêng khúc gỗ chìm dưới lòng giếng lên với hy vọng nước sẽ chảy mạnh hơn. Do khúc gỗ nặng hàng tấn nên phải mấy chục người vừa bẩy, vừa kéo mới lôi lên được. Sáng hôm sau, mọi người ra múc nước thì giật mình thấy giếng cạn đến đáy, không có tia nước nào. Dân bản hoảng quá, liền khiêng khúc gỗ này thả xuống. Kỳ lạ thay, khi khúc gỗ được thả xuống, nước lại phụt lên trong vắt. 

Năm 1966, thanh niên trong bản lại khơi bùn đất và vần khúc gỗ ra khỏi đáy giếng cho nước chảy mạnh, nhằm có nước mở rộng diện tích cấy lúa, bởi họ nghĩ rằng vì khúc gỗ nằm trên tia nước nên đã làm nước chảy lên chậm hơn. Và một lần nữa, nước không chảy lên giọt nào cho đến khi trả khúc gỗ lại.

Lần gần đây nhất, được ông Bùi Trọng Tây, chủ tịch xã Ngọc Lâu, kể lại: “Năm 2002, với sự hỗ trợ của UNICEF trong chương trình nước sạch phục vụ nhân dân các xã vùng sâu, bản Khộp được xây một giếng nước hoành tráng. Địa điểm xây chỉ có thể là giếng cũ bởi không còn nguồn nước nào khác. Những người xây giếng đã tiến hành nạo vét, kéo khúc gỗ quẳng lăn lóc ra bên cạnh, bất chấp lời can gián từ phía dân bản. Sáng hôm sau, những người xây giếng kinh hãi khi thấy nước cạn sạch. Họ liền bơm nước vào giếng để thử, nhưng nước cứ dần ngấm xuống lòng đất. Không tìm được lý do, họ bỏ đi mất hút".

Lại một lần nữa, dân bản Khộp thả cây gỗ xuống trước sự chứng kiến của các cán bộ xã, trong đó có ông chủ tịch Bùi Trọng Tây. Kỳ lạ thay, hàng trăm tia nước li ti lại phụt lên quanh khúc gỗ, dân bản tha hồ dùng.

Khúc gỗ được cho là kỳ lạ nằm dưới đáy giếng đã mấy trăm năm nay.

Huyền thoại khúc gỗ

Cụ Bùi Văn Beo dẫn khách ra chiếc giếng nhà cụ ngay dưới chân nhà sàn. Nhìn xuống, thấy giếng sâu hoắm, tịnh không có giọt nước nào. Những cái giếng gần đó cũng vậy mặc dù được đào ở dưới sườn đồi, còn “giếng thần” của cả bản thì nằm ở sát mỏm đồi, tức là cao hơn rất nhiều. 

Đứng trên miệng "giếng thần", có thể nhìn rõ khúc gỗ đen lộ một phần lên khỏi đáy bùn. Khúc gỗ trông không có gì đặc biệt, nhưng theo cụ Beo, nó cứng như thép, dao bổ vào quằn lưỡi. Dưới làn nước trong vắt, có thể nhìn rõ hàng chục con cá, có con to khoảng 2 kg. Khi hỏi những người đang múc nước ở giếng rằng sao không bắt cá về ăn, ai cũng lắc đầu.

Về khúc gỗ, cũng theo cụ Beo, không ai biết nó có trong giếng từ khi nào, có trước hay sau giếng, nhưng tổ tiên mấy đời nhà cụ khẳng định nó có từ lâu lắm rồi, phải từ 300 đến 500 năm. Xưa kia, giếng được đắp đơn giản bằng một bờ đá, vết tích vẫn còn. Theo người dân bản Khộp, khúc gỗ trong giếng là của một cây nhội khổng lồ. Tán lá của nó rộng, che khuất cả bản. Ngày xưa trai tráng các bản mang dao cuốc lên đỉnh núi chặt ròng rã ba tháng trời, cây nhội mới chịu đổ. Gốc nó ở bản Điện, nhưng ngọn đổ xuống tận bản Trôi. Một cành cây gãy xuống, rơi vào bản Khộp, tạo thành mó nước. Khúc gỗ dưới giếng bây giờ chính là một phần nhỏ cành cây đó.

Theo những cụ già trong bản, gỗ lim, gỗ nghiến dù cứng và bền nhưng ngâm dưới nước hàng trăm năm cũng phải mục, trong khi khúc gỗ nhội này (vốn là loại gỗ không tốt lắm, mọc nhiều ở xã Ngọc Lâu và Ngọc Sơn) lại bền như sắt đá, nằm dưới bùn nước bao đời nay vẫn không thay hình đổi dạng. Theo chủ tịch xã Bùi Trọng Tây, vì có giếng này mà bản Khộp trồng được lúa nước quanh năm, trong khi các bản khác chỉ trồng ngô, sắn, hoa màu và trông vào nước trời, vì xã Ngọc Lâu không có con suối nào. Nguồn nước thừa từ giếng chảy ra cánh đồng đủ tưới tiêu cho 16 ha lúa nước.

Các giếng khác trong bản sâu hun hút mà vẫn cạn nước.

Tuy nhiên, chuyện khúc gỗ đó có huyền bí hay không chẳng quan trọng với 80 hộ dân bản Khộp. Họ chỉ cần đời này qua đời khác, nước cứ ngập giếng, trong leo lẻo. Ở nơi khác, giếng này hết nước thì còn giếng kia, chứ ở bản Khộp mà mất nước "giếng thần" thì không biết họ sẽ sống thế nào. Vì thế, già trẻ gái trai luôn nhắc nhở nhau giữ nguồn nước trong sạch, không một ai dám xâm phạm đến khúc gỗ và “giếng thần”. 

Và thế là đồng bào bản Khộp không một ai còn lên rừng chặt cây nữa, đặc biệt là cây nhội. Loài cây trong truyền thuyết “giếng thần” cứ mọc khắp các cánh rừng, khắp các ngả đồi. Chủ tịch xã Bùi Trọng Tây bảo: “Nhội mọc nhiều lắm, đường kính của nó cứ 2 đến 3 mét, cây nào cây nấy đều vài trăm năm tuổi…”.

Theo VTC