CỤ MAI DẢO Ở QUẢNG NAM

“Dảo” là một giống mai nổi tiếng có xuất xứ miền nam, rất được ưa chuộng về những đặc tính quý như: hoa sai, lớn, đậm, nhiều cánh…

Thế nhưng điều ít ai biết là ngay tại Quảng Nam, vốn được mệnh danh là quê hương của “Mai đọt xanh” lại đang hiện hữu một số “cụ” mai dảo khá lớn.
Bài viết sau đây giới thiệu một cây như thế...
(Comaihoa - LeThanh)

Xưa kia, vào khoảng thập niên 30 - 40 thế kỷ trước, trên các vùng nông thôn nghèo ở Quảng Nam (như Đại Lộc, quê tôi), vào những ngày năm hết, tết đến đa phần bà con ăn tết vừa đạm bạc, vừa đậm đà với các món ăn truyền thống như nồi bánh tét, sàng bánh tổ, thùng bánh nổ… cùng với vài cành hoa cắm lọ. Chỉ những gia đình thuộc loại quyền quý cao sang lắm may ra mới trồng được cây mai đọt xanh trước nhà. Theo lời các cụ kể lại, lúc bấy giờ, chỉ có các bậc thượng lưu hàng tỉnh mới kiếm được cây mai đọt đỏ từ xứ khác về chơi tết, chủ yếu qua giao thương trao đổi hay quà tặng của quan bạn tỉnh khác mà thôi…

Từ con đường đó, cùng với cây mai đọt xanh truyền thống, hạt giống mai giảo đã âm thầm phát triển ở xứ Quảng. Cách đây mấy năm, báo chí từng đưa tin, tại Đại Lộc, đã có nhiều gia đình khấm khá lên nhờ trồng giống mai dảo chính hiệu này (mà bà con gọi bằng cái tên rất chung là mai hồng diệp, hoặc mai đọt tím), do các đặc tính quý của nó: khỏe, nhanh phát triển, hoa lớn, đậm màu… Và cũng chính con đường này, cùng với tập quán thích trồng cây mai trước nhà (hơn là trồng chậu để chơi) của người Quảng Nam đã để lại nhiều cây mai cổ giá trị, cả đọt xanh và đọt đỏ, mà ở nơi này, nơi kia ta đã từng được nghe nói đến.

Cây khi còn ở vườn  trên Đại  Lộc,  2008

Cây mai dảo mà tôi muốn giới thiệu sau đây là “hậu duệ” của một cây có xuất xứ từ miền Nam, tại một gia đình nông dân ở Đại Lộc mà tôi may mắn được sở hữu cách đây gần chục năm (2005). Theo lời của người chủ cũ, cây mai này có tuổi khoảng hơn 40 năm, được trồng từ hạt của một cây mai chậu. Như vậy, tính đến nay cây có khoảng hơn 50 năm tuổi.

Cây được vào chậu đã hơn 7 năm, có sức sống khá khỏe. Thế trực - nghiêng - lắc điệu đà. Chiều cao tính từ mặt chậu khoảng 2 mét. Hoành (van) gốc, tại cổ rễ khoảng 90 cm. Bộ gốc rễ nở đều, chưa khoe hết tiềm năng. Chi cành phân bổ đều đặn từ gốc lên đến ngọn, mỗi cành chính đều đã thành thục, to bằng cỡ tay cầm xe máy. Toàn bộ các cành chính đều trưởng thành từ mầm nguyên thủy, không ghép cành nào.

Hoa có đầy đủ đặc tính của giống mai dảo Thủ Đức chính hiệu: Có từ 8-12 cánh, cánh hơi dún, dày, sít, màu vàng đậm. Đặc biệt là khi hoa mới nỡ sẽ tỏa một mùi hương khá đặc trưng. Nụ hoa sắp nỡ có kích thước lớn và màu xanh đậm. Mỗi chùm có từ 8 đến hơn 10 nụ hoa.

Hoa có từ 8-12 cánh, dún, đậm...
(Ảnh hoa chụp Tết Nhâm Thìn -2012)

Do có gần 4 năm gửi vườn bạn, cây ít được uốn sửa nên chi cành hơi có xu hướng vươn lên. Tuy nhiên, khiếm khuyết này hoàn toàn có thể khắc phục được. Đến giữa năm 2011, cây mới được di chuyển từ Đại Lộc về Tam Kỳ và nhận được sự chăm chút, yêu thương của chính chủ nhân của nó. Và mãi đến mùa Tết Nhâm Thìn năm nay, sau mùa hoa rộ đầu tiên của cây, tôi mới có dịp cất công tìm hiểu nguồn gốc, đối chiếu với tài liệu về các dòng mai giảo và xác định được đây đích thị là một "Cụ Dảo" chính tông.
Xin trân trọng giới thiệu với các bạn.

Lê Thạnh - Comaihoa

Chờ Xuân...

Chung vui cùng đọt xanh...
(Cây thứ 3 từ phải sang)

"Cụ" mai  đĩnh đạt và con trẻ hiếu kỳ...

Rượu Hương mai - Xuân Nhâm Thìn

CỔ MAI HOA TẾT NHÂM THÌN

CỔ MAI HOA TẾT NHÂM THÌN

Lê Thạnh

Do bận rộn cho công việc  cơ quan trước và sau Tết, tôi đã không có nhiều thời gian để đưa tin và viết bài chia xẻ cùng các bạn. Kính mong anh em thân hữu bỏ qua cho sự thiếu sót này. Hôm nay có chút thời gian, xin giới thiệu vài hình ảnh của những “nàng mai” nhà nở hoa đón xuân Nhâm Thìn cùng các bạn. (LT)

Năm nay, nhận định tình hình khó khăn của thời tiết nên nhiều nhà vườn khu vực Quảng Nam, Đà Nẵng lặt lá mai khá sớm (45 ngày). Nhưng sự khắc nghiệt của thời tiết năm nay là… ngoài sức tưởng tượng. Do những đợt không khí lạnh, gió mùa đông bắc lien tục thổi về, gây nên tình trạng mưa lạnh kéo dài, triền miên. Tại khu vực Quảng Nam, trong tháng 11 âm lịch chỉ có khoảng 5 ngày nắng (yếu), tháng chạp thì cũng không quá… 5 ngày. Thế nên, dù có đối phó bằng “giải pháp 45 ngày”, cận tết rồi mà mai chậu, mai vườn vẫn trong tình trạng “án binh bất động”.

Rượu Hương Mai Tết Nhâm Thìn

Mãi đến khi qua hết “Mùng”, mai mới bắt đầu nỡ, nỡ rực rỡ để bù lại những ngày chống chọi với cái rét đông bất thường thời biến đổi khí hậu vừa qua…

cận tết rồi mà mai chậu, mai vườn vẫn trong tình trạng “án binh bất động”.

Tuy nhiên, cá biệt có “em”, qua Nguyên Tiêu mà như vẫn ngũ quên. Đó là cây mai thế bạt phong. Đây là cây mai được ghép một giống mai đọt xanh khá đặc biệt. Khi nụ  ươm, kích thước lớn rất bất thường, nhĩnh hơn cả hạt chanh. Những năm trước cây mai này nỡ hoa rất lớn. Lớn hơn cả miệng chén uống rượu, hơn cả chiếc “ly bi” uống bia. Đến giờ này (21 tháng giêng) thì cây vẫn còn im lặng. Thế nên nhà vườn đành xả tàng tạo dáng, chờ năm sau. Chỉ để lại 1 chùm làm… mẫu mà thôi. (chum hoa ấy, khi nỡ tôi sẽ lấy ảnh để trình làng).

                                     "qua hết “Mùng”, mai mới bắt đầu nỡ..."

"cá biệt có “em”, qua Nguyên Tiêu mà như vẫn ngũ quên..."

Nhưng sẽ vô cùng thiếu sót nếu như không nhắc đến bầu rượu Hương mai muộn mằn năm nay.

Năm nay, rượu Hương Mai được chăm chút kỹ hơn. Toàn bộ “nguyên liệu” là nhụy mai nguyên chất, được lấy từ lúc những con ong chưa kịp dậy. “Dung môi” được chọn là loại Voka Hà Nội 35 độ, trong vắt…

Nhụy mai được thu hái từ lúc lũ ong chưa kịp dậy...

Hương vị đất trời, tăm gót thời gian ẩn hiện ...

Gió xuân mơn man. Trời vẫn còn se lạnh. Một chiều xuân yên ả, cùng với bạn bè tri âm, tri kỷ, nhấm nháp cốc rượu Hương mai để nghe long mình sâu lắng lại. Để cảm nhận được hương vị của đất trời, tăm gót thời gian…

Xuân vẫn còn ngấp ngé đâu đây, xin gửi đến tất cả những ai yêu quý hoa mai lời Chúc mừng Năm mới Van sự An lành, Tràn đầy Hy vọng như những cánh mai kỳ diệu muôn đời…

Mùa thu uống rượu cúc

Rượu Hương Mai Đại Lộc - Xuân Nhâm Thìn

Mùa thu uống rượu cúc 
Thần Anh

Giữa Mùa Nguyên tiêu, tình cờ tôi đọc được bài "mùa thu uống rượu cúc" trên một trang mạng. Ngỡ ngàng vì có những điểm rất giống mình ở cái cảm về rượu. Trước khi có bài chia xẻ về rượu Hương Mai,  xin giới thiệu với bạn đọc "Rượu Cúc" của tác giả Thần Anh.
(Lê Thạnh - Comaihoa)


Rủ nhau đi khắp Hà Nội, vào khắp các quán rượu dân tộc may ra tìm được hai quán có rượu cúc, quán Hoàng Hoa Tửu ở phố Khâm Thiên và quán Tứ Hải ở gần Hồ Tây. Rượu cúc có hai loại: loại hoàng cúc và loại bạch cúc. Thực ra nhà hàng toàn dùng cúc Tầu để ướp hương cúc rõ nhưng gắt, uống thành thử sốc, người hay rượu cũng chỉ một be là mặt đỏ lựng lên rồi. Bạch cúc hương không đượm bằng hoàng cúc, nhưng lên rượu hoàng cúc sắc lại hơn nên đắt hơn, chứ thực tình hai loại chẳng khác gì nhau cả. Nhưng viết ra vậy mới biết là ngay cả rượu cúc bây giờ cũng ngoại hoá đi nhiều.

Ướp rượu cúc bây giờ thì đơn giản, ra phố thuốc bắc mua hoa cúc của Tầu về, hoa cúc tầu là tối ưu nhất, vì hoa to cánh hoa đẹp, đượm hương mang về nhà ngâm vào trong bình rượu cồn hoặc rượu gạo nồng độ cao như ngâm thuốc bắc, ngâm độ một tuần là lọc hoa ra có thể đem ra uống được. Cúc ta hay gọi la cúc chi, hay kim cúc, không đượm hương được bằng nên chẳng ai dùng.
Như tôi đã cũng một lần ngâm cúc chi thì mới thấy khó khăn hơn nhiều, cách này là của một người bạn, nói bạn cũng là hơi xấc vì ông năm nay đã hơn bẩy mươi, tôi hai mươi nhưng vì chơi với nhau nên tôi gọi là bác. Hoa cúc bóp cho nát chỉ lấy những nhụy hoa đem sàng cho thật kỹ thì mới ngâm rượu, ngâm xong để bẩy bẩy bốn chín ngày cho rượu thấm hương cúc. Hoa cúc nước mình kém hương nên phải để lâu, trước khi uống, vợi ra hai nài một nài ngâm thêm ít cam thảo nam, uống ngọt ngọt, một nài thì để nguyên, màu rượu vàng sánh, uống một hụm không hề thấy gắt, tâm thật tĩnh thì mới thưởng được hết hương cúc trong chén. Uống rượu cúc không nên uống có đồ nhắm, cùng lắm là thêm vài lát xoài xanh hoặc dăm hột lạc. Ngồi trên một hiên nhà tranh trước mặt là một giàn mướp trông ra hồ Tây trong một chiều thu, hơi lất phất những cơn mưa ngày thất tịch, tưởng chừng không có gì khoái hoạt bằng.

Nâng chén rượu cúc trong tiết lập thu...
Ngẫm ra mới thấy buồn vì ngày nay cái văn hoá phương Tây ăn sâu vào đời sống của dân mình nhiều quá, ngay cả cách hưởng thụ thôi cũng thể hiện cả một thế giới quan của người Tây phương rồi. Uống rượu bổ, uống rượu nghĩ đến mình, uống rượu để hưởng thụ cuộc sống, uống rượu trần tục để gieo nghiệp vào mình, một chén rượu mất bẩy loại rắn, một chén rượu mất nguyên con gấu, một chén rượu phải mổ bụng khỉ đang có mang để lấy bào thai, một chén rượu phải lấy nguyên một tổ ong đất. 
Trong khi đó chén rượu cúc thì chẳng mấy ai hay, đạo thiền sinh ra từ chén rượu, uống rượu mà cảm được thiên nhiên, được trời đất, giao hòa lại như trong một nhất thể, uống rượu mà thấy thiên nhiên đẹp quý vô cùng, uống rượu mà nâng niu cuộc sống, trân trọng cuộc sống... a các cụ ta không dưng là làm nên bài Tứ thời để dạy cho con cháu cách chơi, hưởng thụ cuộc sống:
Xuân du phương thảo địa
Hạ thưởng lục hà trì
Thu ẩm hoàng hoa tửu
Đông ngâm bạch tuyết thi
Có nghĩa là: mùa xuân thì đi chơi ngắm hoa cỏ đất trời, mùa hạ thì thưởng sen trong hồ, mùa thu uống rượu cúc, mùa đông ngâm thơ ngắm tuyết trắng. Cách chơi với thiên nhiên đó, trân trọng thiên nhiên đó của các cụ mới xem như là “Chơi cho đài các cho người biết tay”.
Nói đến đây, chị bạn tôi lại phản biện rằng: Cái cảnh tứ thời ấy là ở Trung Quốc chứ đâu phải là của nước mình.
Đúng là cái lối nói mùa đông ngắm tuyết thì xứ nực như ta nào có được. Dẫu cho nền văn chương cử tử cũ cuả nước ta gò con người ta vào những cảnh ước lệ, tượng trưng của văn chương Tầu thì không có nghĩa là chúng ta không chơi được như Tầu.
Bên Tầu, trong dịp tết trùng cửu, tết mùng 9 tháng 9 âm lịch (chữ cửu cửu gần với âm chữ cúc cửu nên trong dịp này người ta hay uống rượu cúc chăng?). Vả lại tháng 9 cũng là tháng hoa cúc, người ta gọi là tháng cúc cửu, tháng này hoa nở rộ nên hoa cúc đôi khi còn được gọi là hoa cửu. Cũng theo một cách giải thích khác cho thú uống rượu hoa cúc là có ông Đào Tiềm – một nhà thơ ẩn dật nổi tiếng của Trung Quốc với bài ký Đào hoa nguyên nổi tiếng cũng đồng thời là một người yêu hoa cúc, rất thích uống rượu (ở nước ta, trẻ con chỉ biết đến Đào Tiềm qua câu thơ của ông Nguyễn Khuyến trong ba bài thơ Thu có câu: Nghĩ ra lại thẹn với ông Đào). Thành thử ra, mọi người yêu thơ Đào Tiềm, yêu thơ, yêu nhân cách của ông nên yêu luôn hoa cúc, và món rượu cúc là một thức quý để tưởng nhớ đến thi nhân.

Cho nên có bảo chúng ta học bên Tầu thì cũng là học cái sự trân trọng thiên nhiên trân trọng một lối sống đẹp của thi nhân mà thôi.
Còn thói uống rượu thì chẳng cần học ai, chơi với rượu, dan díu với rượu thì cũng chẳng cần học ai. Nói vậy không phải cứ giàu cứ có tiền là biết chơi cho trọn. Đến quán uống một be rượu cúc chỉ có mười nghìn, trong khi một be nhất dạ ngũ giao hay cửu xà lên tới bẩy chục nghìn. Xem ra để gieo tính thiện vào trong người thì đúng là không thể tính bằng tiền bạc được. 
Uống để trân trọng tự nhiên cũng là một cách uống, uống để mà tàn phá thiên nhiên giết hại muông thú cũng là một cách uống. Uống rượu để tạo phật tính cũng là một cách uống, uống rượu để tạo nghiệp cũng là một cách uống, kiến tính thì thành Phật, tạo nghiệp thì luân hồi. Thành phật thì thoát tục căn, còn luân hồi thì tạo quả báo. Xem ra những triết lý đơn giản đó nhiều khi lại ít người hiểu được.
Lại một mùa thu nữa sắp qua với mỗi người. Thu Hà Nội thì đẹp vô cùng, trong một căn gác nhỏ, dăm ba người bạn ngồi với nhau bên một be rượu cúc, đánh một tiếng tờ ngâm lên bài Cảm thu, tiễn thu của cụ Tản Đà Nguyễn Khắc Hiếu:
Từ vào thu đến nay
Gió thu hiu hắt sương thu lạnh
Giăng thu bạch
Khói thu xây thành
...
Ngoài hồ Tây chuông chùa Trấn quốc đã điểm khóa kinh sớm...


Theo Internet.
______________________________________
Tài liệu tham khảo:
- Tác dụng của phấn hoa
- Món ngon quê nhà
- Phấn hoa dưới góc nhìn thầy thuốc 
- Phấn hoa chữa bệnh